Regelmatig woedt er tussen biologen en natuurbeherende organisaties, gevoed door emoties vanuit de samenleving, een richtingenstrijd over streefbeelden en passende maatregelen. Neem alle commotie over de grote grazers in de Oostvaardersplassen, het wildbeheer op de Veluwe en het al dan niet afschieten van herten in de Kennemerduinen. De emoties kunnen hoog oplopen. De workshop brengt de relatie tussen emoties en wetenschappelijke kennis in kaart. Dit gebeurt aan de hand van het beheer van de duinen. 

Organisatoren: Bert de Wit en Ckees van Oijen, VVM sectie Biodiversiteit

Sessievoorzitter: Hugh Jansman, Wageningen Environmental Research

Sprekers: Leo van Breukelen, Waternet en Michiel Korthals, em. hoogleraar Toegepaste Filosofie Wageningen Universiteit en gasthoogleraar VU en University of Gastronomic Sciences (IT)

Michiel Korthals (1949) was tot 2014 hoogleraar Toegepaste Filosofie Wageningen Universiteit en is sindsdien gasthoogleraar VU en University of Gastronomic Sciences (IT). Hij schreef o.a. Duurzaamheid en democratie, Voor het eten, en meest recent Goed Eten. Filosofie van Voeding en landbouw. In dat boek wordt uitvoerig ingegaan op de vervreemding van de mens met de natuur. Korthals houdt zich intensief bezig met duurzaamheids vraagstukken vooral in verband met landbouw, waarbij hij benadrukt dat duurzaamheid niet mag ontaarden in een heerschappij van ecologische experts. Publications: www.wu.academia.edu/michielkorthals

Leo van Breukelen werkt bij de afdeling Bron- en Natuurbeheer van Waternet, het waterbedrijf van Amsterdam. In zijn rol als teamleider Beleid & Advies is hij mede verantwoordelijk voor het beheer van de Amsterdamse Waterleidingduinen en in die rol ook al jaren intensief betrokken bij het beheer van de populatie damherten. Dit beheer maar ook andere beheerkeuzen zijn al jaren onderwerp van vaak emotionele maatschappelijke discussies. Meer informatie:
https://awd.waternet.nl/ 

Hugh Jansman (1972) is dierecoloog bij Wageningen Environmental Research, voorheen Alterra. Hij werkt aan projecten die maatschappelijk gevoelige aspecten kennen zoals hoefdieren, herintroductie otter en bever, ganzen, populatiebeheer, schade & overlast, windenergie etc. Hij constateert dat steeds vaker emoties het natuurbeheer en-beleid beïnvloedden. Persoonlijk merkt hij dat bij de discussies rond de terugkeer van de wolf en rondom de Oostvaardersplassen. Bij lezingen heeft zijn eerste dia de tekst: “Wildlife management = 90% management of people & 10% biology”. Meer informatie over Hugh: https://www.wur.nl/nl/Personen/drs.-HAH-Hugh-Jansman.htm

Recyclen vormt een integraal onderdeel van een circulaire en ‘afvalvrije’ economie. Maar de ene bron van afval is de andere niet. Zo vergt verpakkingsafval in ons land alle aandacht, terwijl op de stranden van India en Bangladesh afgedankte schepen een bron van zorg zijn. Weliswaar wordt zo’n 90% van de gesloopte materialen gerecycled, maar niet zonder allerlei nadelige effecten voor mens, lucht, bodem en water. Documentaires over sloopstranden spelen in op emotie, maar wat zijn voor mens en milieu wel aanvaardbare sloopmogelijkheden?

Organisatoren: Eelco Leemans en Judith van Leeuwen, VVM sectie Maritiem

Sessievoorzitter: Eelco Leemans

Sprekers: Merijn Hougee, Clean Shipping Index en WNF en Tom Peter Blankestijn, Sea2cradle

Initiatieven komen overal vandaan. Mensen willen wat, gaan aan de slag en betrekken daar anderen bij. Steeds vaker werken we in netwerken die niet gekenmerkt worden door hiërarchie of macht. Netwerken waar kennis en emotie speelt, waar belangen lijken te botsen, waar niet alleen kennis de drijvende kracht is. Hoe kun je sturen in zo’n netwerk? Hoe breng je belangen en partijen samen? Eelke Wielinga ontwikkelde op basis van jarenlang onderzoek en praktijkervaring een denkwijze en praktische tool voor het sturen op energie in netwerken. In deze workshop maak je kennis met het gedachtengoed en ga je met enkele van de tools aan de slag. Ontdek hoe je met praktische instrumenten meer impact kunt krijgen.

De workshop wordt verzorgd door Eelke Wielinga en Bowine Wijffels (www.netwerkenco.nl). 

Tussen de klimaatsceptici, klimaatwetenschappers en klimaatactivisten doen zich met enige regelmaat heftige en felle botsingen voor. De onderlinge confrontaties zijn wellicht het bekendste voorbeeld van hoe verschillende deelnemers omgaan met emoties en feiten. In deze sessie vertellen twee deskundigen over hun ervaringen in dit discours.

Leo Meyer heeft een lange carrière in zowel klimaatwetenschap als klimaatbeleid. In de negentiger jaren werkte hij aan de totstandkoming van het Nederlandse klimaatbeleid als ambtenaar bij het toenmalige ministerie van VROM. Ook was hij onderhandelaar voor de Nederlandse overheid in het VN Klimaatverdrag (UNFCCC). De afgelopen 13 jaar werkte hij voor het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het VN Klimaatpanel (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC ). In deze rol was Leo projectleider van een aantal belangrijke IPCC rapporten, inclusief het meest recente Synthesis Report (2015). Deze rapporten brengen de belangrijkste resultaten uit de klimaatwetenschap op het podium van de beleidsmakers en beslissers.

Bart Verheggen is een breed georiënteerde klimaatwetenschapper, werkzaam als docent aan Amsterdam University College (AUC) op het gebied van aardsysteemkunde, atmosferische chemie, en klimaatverandering. Hij heeft onderzoek en assessment studies verricht in Canada, Zwitserland en Nederland op het gebied van atmosferische aërosolen en wolkenvorming, de koolstofcyclus, duurzaamheidscriteria voor biomassa, klimaat en luchtkwaliteit, klimaatcommunicatie en wetenschappelijke consensus. Sinds 2008 schrijft hij een blog over klimaatverandering, wat de laatste jaren meer en meer een groepsblog is geworden. Bart en zijn mede-bloggers komen regelmatig in aanraking met hardnekkige mythes over klimaatverandering, ook op hun gezamenlijke twitteraccount. Daarbij spelen emotie en ideologie vaak een belangrijke rol.

Na de twee inleidingen volgt een debat. Hierin proberen we dan antwoord te geven op de vraag hoe we als milieu- en duurzaamheidsprofessionals met dit soort discussies om kunnen en moeten gaan.

Organisatoren: Tinus Pulles en Heleen van Soest, VVM sectie Klimaat en Energie

Sessievoorzitter: Alphons Rommelse, voorzitter van de VVM sectie Klimaat en Energie

Sprekers: Bart Verheggen en Leo Meyer

Besluitvorming is een proces waarin feiten en waardeoordelen door elkaar lopen. Feiten lijken zeker en objectief, maar zijn ze dat ook? Waardeoordelen zijn in ieder geval subjectief. Hoe breng je dat bij elkaar en maak je een goede afweging? En hoe zorg je ervoor dat alle betrokkenen hierin een gelijkwaardige rol hebben?
Het beleidsveld van Externe Veiligheid heeft hiermee in de afgelopen jaren ruime ervaring opgedaan. Dat gaat nog steeds regelmatig mis, maar ook vaak genoeg wel goed.
Het nemen van besluiten op deze manier is echt anders dan het regeren per decreet, zoals maar al te vaak gebeurt. Het vergt training en ervaring; die krijg je door het te doen. In deze workshop gaan we het ook zelf doen en het dan ook zelf ervaren.
Waarom? Omdat we onder de nieuwe Omgevingswet bij de besluitvorming hiermee volop te maken gaan krijgen. En we dus van de ervaringen van het beleidsveld Externe Veiligheid kunnen leren. Er moeten bijvoorbeeld integrale afwegingen worden gemaakt zonder hele concrete richtlijnen; die keuzes moeten we zelf maken op basis van onzekere feiten en tegengestelde waardeoordelen van alle betrokkenen.
In deze sessie gaan we ervaren hoe je ondanks tegengestelde waardeoordelen toch tot een goed afgewogen besluit kan komen. Hiervoor moet je zelf in beweging komen; meer specifiek: je eigen moet in beweging komen!

We starten met een (beloofd!) korte introductie over waarom juist vanuit EV- hoek een waardevolle bijdrage kan worden geleverd aan de nieuwe manier van besluitvorming onder de Omgevingswet en de omgang met emoties. 

Dan komen de deelnemers in actie: we gaan op zoek naar wat erbij komt kijken om tot gezamenlijke besluitvorming te komen, waarbij alle partijen een gelijkwaardige inbreng hebben en er toe doen. Hoe kun je verschillende of tegengestelde standpunten bij elkaar brengen?

Organisatoren: Han van Niekerk, Van Niekerk V&M Consultancy B.V. en Anne Michiels van Kessenich, Gemeente Haarlem

Sprekers: Han van Niekerk, Van Niekerk V&M Consultancy B.V., Anne Michiels van Kessenich, Gemeente Haarlem en Frank Blaauw, Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond

Sessievoorzitter: Han van Niekerk, Van Niekerk V&M Consultancy B.V.

Veel gemeenten worstelen met het creëren van draagvlak voor nieuwe windenergie-initiatieven. Voorstanders wijzen op het belang van een meer duurzame energievoorziening en de ontwikkelaars onder hen zien wellicht ook de wijzers op hun energiebalans groen uitslaan. Tegenstanders verbeelden zich vooral het suizen van de turbinebladen. Vaak geeft dat laatste de meeste weerstand bij de planontwikkeling. Met als gevolg vertraging in de procedures. Voor meer draagkracht dient kennis en inzicht te worden overgedragen aan de burgers. Dat stelt hen in staat om op meer gelijke voet oordelen en afwegingen te kunnen maken. Deze workshop laat zien wat de ingrediënten zijn om via deze insteek meer draagvlak te vormen voor het plaatsen van windmolens.

Organisatoren: Han Vossen en Edwin Nieuwenhuizen, VVM sectie Geluid en Trillingen 

Hoe kan de milieuprofessional zich staande houden als hij te maken heeft met emotionele stakeholders en/of populistische kreten? Hoe lukt het om in die situatie een project te realiseren en om tegelijkertijd aan vertrouwen te bouwen? De ervaring leert dat een goede voorbereiding van de dialoog met stakeholders heel veel problemen voorkomt, kosten bespaart en bijdraagt aan het halen van een planning. Strategisch OmgevingsManagement is gericht op het maken van een goede analyse van standpunten, belangen, emotie, urgentie en invloed van de stakeholders. SOM ontwikkelt strategieën op basis van deze informatie en werkt zo aan het oplossen van problemen en het versterken van onderling vertrouwen. Marc is betrokken bij tal van spannende dossiers zoals de energietransitie, luchtvaart en openbaar vervoer. In de workshop zal hij die ervaringen inbrengen. Tijdens deze workshop oefenen de deelnemers, onder begeleiding van Marc, aan het inschatten van het ontstaan van obstructies en hoe je hier tijdig op kan anticiperen.

Organisator en sessievoorzitter: Marlouce Biemans, Provincie Zuid-Holland

Spreker: Marc Wesselink, WesselinkVanZijst

Ontwikkelingen in de wetenschap versus handelen en zorgen in de gemeentelijke praktijk.

Als u wilt weten of in uw bodem lood aanwezig is, kunt u een grondmonster in een zakje of potje meenemen, deze monsters zullen ter plekke gedurende de workshop worden geanalyseerd op lood, en de uitslag kunt u na afloop van de workshop direct mee naar huis nemen.

Diffuse bodemverontreiniging met lood komt in Nederland veel voor, met name in vooroorlogse stadscentra en oude dorpskernen. Lood in de bodem kan een risico zijn voor de gezondheid van bewoners, vooral bij jonge kinderen. Het is belangrijk dat, op plaatsen waar kinderen in contact kunnen komen met bodemlood, gemeenten en bewoners maatregelen nemen om de blootstelling tot een zo laag mogelijk niveau terug te brengen.

Zaanstad heeft als eerste gemeente in Nederland beleid ontwikkeld voor de aanpak van gebieden waar de bodem met lood is verontreinigd (diffuus lood). Om te kijken of dit beleid breder inzetbaar is, heeft het RIVM het Zaans beleid geëvalueerd. Hieruit blijkt dat Zaanstad het merendeel van de adviezen van het RIVM en de GGD uit 2016 in de praktijk brengt. Maar hoe duurzaam zijn de afspraken tussen gemeente en bewoners? Vermindert de blootstelling daadwerkelijk? Intussen, komen ook nieuwe onderzoeksresultaten naar de risico’s van lood beschikbaar en advieswaarden worden aangescherpt.

In deze workshop willen we u informeren over de laatste stand der kennis over de effecten van lood en dit spiegelen aan lokaal beleid voor het omgaan met diffuus lood. Wij willen vervolgens met u in gesprek over dilemma’s en oplossingen: volstaat een beleid, gericht op gedragsregels, of zijn aanvullende maatregelen nodig, gezien de nieuwste kennis over de gezondheidsrisico’s?
Gemeenten kunnen straks met de Omgevingswet eigen omgevingswaarden afleiden. Wat betekent dat voor andere gemeenten? Wat is het advies van de GGD?

Organisatoren: Brigit Staatsen, van de VVM-sectie Gezondheid en leefomgeving en Sandra Boekhold, van de VVM-sectie Bodem en landgebruik

Sessievoorzitter: Brigit Staatsen

Sprekers: Vertegenwoordigers van de GGD, gemeente Zaanstad en RIVM