Eindeloze groei economie blijkt utopie
De afgelopen jaren heeft het concept Cradle to Cradle mondiaal furore gemaakt. Helaas is de filosofie geen oplossing voor eindeloze duurzame economische groei. Daarvoor zijn de fundamentele en praktische barrières in de uitvoering te groot, zo blijkt uit een artikel in de nieuwe editie van Tijdschrift Milieu van de VVM, het netwerk van professionals die werken aan een duurzame toekomst.

Sinds de publicatie van het boek Cradle to Cradle (2002) van William McDonough & Michael Braungart is hun concept voor eindeloze economische groei door politiek en bedrijfsleven met gejuich omarmd. Blijkbaar is er een onverzadigbare vraag naar utopieën die voor de lastigste problemen eenvoudige oplossingen geven en die belangenconflicten als sneeuw voor de zon laten verdwijnen. Niets is minder waar.

Het C2C-concept is gebaseerd op eenvoudige principes voor het ontwerpen van producten en productiesystemen, ingebed in een filosofie die de natuur als voorbeeld gebruikt voor het ontwikkelen van technisch-economische processen. Eén van de centrale basisprincipes is ‘Afval is voedsel’, het op zo’n manier inrichten van productiesystemen dat product en reststoffen volledig opnieuw te gebruiken zijn. In een dergelijke wereld is de ecologische voetafdruk van producten en productieprocessen nooit negatief en zou die zelfs positief kunnen zijn. Centraal staat de strikte scheiding tussen natuurlijke en technische kringlopen. Kringlopen in de natuur betreffen natuurlijke ‘nutriënten’ die, onder toevoeging van zonne-energie eindeloos in stand worden gehouden. In een dergelijke wereld is de ecologische voetafdruk van producten en productieprocessen nooit negatief en zou die zelfs positief kunnen zijn.

De werkelijkheid ziet er minder rooskleurig uit, aldus het artikel in Tijdschrift Milieu. Het belangrijkste probleem is de ontkenning van de tweede hoofdwet van de Thermodynamica. Het volledig terugbrengen van grondstoffen in de oorspronkelijke kwaliteit kost oneindig veel energie en tijd. Ook de aanname dat biologische ‘nutriënten’ eenvoudig in natuurlijke kringlopen kunnen worden opgenomen is fundamenteel onjuist. Daarnaast zijn er nog veel praktische problemen die een overgang naar een ‘cradle-to-cradle’-economie in de weg staan. De eis dat alleen zonne-energie gebruikt mag worden, klinkt mooi, maar is op dit moment volledig onrealistisch. Verder is het niet aannemelijk dat al onze producten en processen volgens de regels van ‘cradle-to-cradle’ ontwikkeld zullen worden.

Toepassing van de ‘cradle-to-cradle’-filosofie levert zeker nuttige bijdragen aan het ontwerp van beter recyclebare producten en intelligentere kringlopen. Maar in werkelijkheid kan het concept haar mooie beloftes nooit waarmaken. Daarvoor zijn de fundamentele en praktische problemen te groot. In de huidige wereld is de uitspraak ‘afval bestaat niet’ niet alleen onwaar, maar ook een grove overschatting van de reële mogelijkheden om deze in toekomst waar te maken. Economische groei is meestal niet goed voor de natuur en dat blijft vooralsnog zo. Het is te hopen dat politiek en bedrijfsleven zich wat meer zullen gaan interesseren voor het oplossen van echte milieuproblemen in de echte wereld in plaats van achter holle kreten aan te lopen.

Download het artikel Wieg tot Wieg is utopie

Noot voor de redactie, niet voor publicatie

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met VVM-directeur Rachel Heijne, 06-20770671 | enjieh.r.[antispam].@vvm.info of met het VVM- bureau, tel. 030-2322989. 

 In de media