Bij het aanpakken van de klimaatproblematiek zijn de ogen vooral gericht op het vergroten van het aandeel duurzame energie en op besparingen in de gebouwde omgeving. “Op zich prima, maar intussen dreigt men uit het oog te verliezen dat ook de bodem een flink aandeel kan leveren in het verminderen van de ernst van de CO2-problematiek.” Aan het woord is dr. Peter Kuikman, programmaleider Slim Landgebruik aan Wageningen UR en spreker tijdens het Grote Klimaat Oplossingen Congres op 3 december.

Hoe kan de bodem met name bijdragen aan emissiereductie?
“In iedere bodem vind je organische stof. Bij de afbraak hiervan komt CO2 vrij en bij vorming van organische stof in de bodem wordt CO2 vastgelegd. De hoeveelheid organische stof in de bodem is een evenwicht van aan- en afvoer. Door de afvoer te minimaliseren, bijvoorbeeld door zo weinig mogelijk grondbewerking, kunnen we het evenwicht positief beïnvloeden. Hetzelfde gebeurt door de aanvoer hoog te houden. Een ondernemer kan vooral via het onderploegen van gewasresten organische stof toevoegen aan de bodem. Hiermee wordt CO2 uit de atmosfeer gehaald.”

Maar zet de opname van broeikasgassen door de bodem zoden aan de dijk?
“Jazeker. In Nederland kan door de landbouw ieder jaar voor langere tijd ongeveer 1Mton CO2 in de bodem worden vastgelegd. Dat kan met relatief eenvoudige maatregelen en past binnen de gangbare huidige landbouwpraktijk. Het gebeurt niet vanzelf en boeren moeten er wel iets voor doen en in een aantal gevallen laten. Een belangrijke stap voor ondernemers - en voor adviseurs - is om een koolstofbalans van het bedrijf op te stellen en bij te houden. Die balans laat zien of er aan- of afgevoerd wordt en ondersteunt een langetermijnstrategie en planning. Vastleggen en vooral ook vasthouden van CO2 in de bodem als organische stof is namelijk een kwestie van lange adem. Die acties dragen bovendien bij aan kringlooplandbouw en aan behoud en versterking van de bodemkwaliteit. En dat zijn voorname doelen van de overheid en de sector in Nederland om te kunnen blijven boeren.”

Waar liggen de belangrijkste kansen?
“Met name een ander graslandgebruik biedt perspectief. Denk aan het verminderen van de frequentie en intensiteit van graslandvernieuwing. Meer permanent grasland draagt ook bij aan dit doel. Aanpassing van gewasrotaties draagt eveneens bij aan dit doel, zeker indien dit gebeurt met aandacht voor het achterblijven van meer gewasresten in de bodem.”

Wie is hiervoor aan zet?
“In de eerste plaats een overheid met de durf om resultaat gericht werken en belonen te stimuleren. Deze aanpak helpt namelijk alleen als je daadwerkelijk en aantoonbaar emissiereductie tot stand brengt. Dat vraagt om continuïteit in beleid over vele jaren en dan is lang wachten op beloningen geen prettig vooruitzicht.”

Dr. Peter Kuikman spreekt tijdens het Grote Klimaat Oplossingen Congres op 3 december in Den Bosch!