VVM logo nieuw 150x150

netwerk van milieuprofessionals

 
Bezoek ons op: 
𝕏

VVM logo nieuw 150x150

netwerk van milieuprofessionals

header-la-weilanden-2458351

Toekomst van Water en Landbouw: Politieke keuzes op de agenda

 

Kennisbijeenkomst

In 2027 moeten de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn behaald. Wat is nodig om de doelen in 2027 (en daarna) te halen en welke bijdragen kunnen Rijk, regionale overheden en de landbouwsector daaraan leveren? Wat zijn de ervaringen tot nu toe en wat willen de politieke partijen in hun verkiezingsprogramma’s met de KRW? Daarover organiseert de VVM een bijeenkomst op 25 september.

Waterkwaliteit onder druk - water is essentieel

De mens bestaat voor meer dan de helft uit water, vandaar dat water op aarde zo belangrijk is. Omdat vrijwel al het water opgeslagen zit in wolken of in de grond is een goede waterkwaliteit van het beschikbare oppervlaktewater zo essentieel voor onszelf (drinkwater, landbouw, industrie en recreatie), maar ook voor planten en dieren.

Van oudsher zijn onze waterwegen als vuilnisvat gebruikt en op veel plekken op aarde gebeurt dat nog steeds. In Nederland zijn de grote vervuilingsproblemen van de jaren ’70 aangepakt, maar de onzichtbare vervuiling blijft hardnekkig. Nieuwe stoffen, pfas en nutriënten zorgen voor grote uitdagingen. Lees de uitgebreide toelichting verderop >>

  Zet in uw agenda

  donderdag 25 september 2025
  13:30 - 17:30
     VVM Bureau (UCo gebouw)
     2de Daalsedijk 6A, 3551 EJ Utrecht

Let op, aan deze activiteit zijn deelnamekosten verbonden. Ga naar de kosten>>

Kaderrichtlijn Water: doelen en voortgang

De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) schrijft voor dat in 2027 al het oppervlakte- en grondwater in goede ecologische en chemische toestand verkeert. Lidstaten zijn verplicht om maatregelen te nemen om dit te bereiken en te behouden. In Nederland hebben het Rijk en regionale overheden afspraken gemaakt over de doelen en maatregelen die nodig zijn om uiterlijk in 2027 aan de KRW te voldoen.

De Tussenevaluatie KRW voor de huidige planperiode (2022-2027) van december 2024 laat zien dat er de afgelopen jaren veel is bereikt. Bijna 80% van de doelen voor oppervlaktewater en ruim 70% voor grondwater wordt gehaald. Toch voldoet vrijwel geen enkel waterlichaam aan de KRW, door de ‘one out, all out’-systematiek. Extra maatregelen zijn dus noodzakelijk. Lees de uitgebreide toelichting verderop >>

Landbouw en water: de grote opgave

Voor landbouw in relatie met de KRW gaat het specifiek om drie stofgroepen (met tussen haakjes mogelijke acties):

  • Nutriënten (vermindering uit- en afspoeling van stikstof en fosfaat - 50% van de belasting is vanuit de landbouw -, o.a. via het huidige en 8e Nitraatactieprogramma (2026-2030)  en de stroomgebiedbeheer-plannen).
  • Gewasbeschermingsmiddelen (normoverschrijdingen waar mogelijk via een lokale aanpak adresseren);
  • Metalen (lekken dichten in de ketens van kunstmest en veevoer);

Voor de landbouw is er generiek beleid die toeziet op toelating en gebruik van mest en gewasbeschermingsmiddelen. Daarnaast wordt ingezet op maatwerk, waarbij de kennis van de boer wordt benut. Het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW), een samenwerkingsverband gestart in 2013, brengt boeren, waterschappen, overheden en kennisinstellingen samen. De KRW-doelen vormen de basisuitdaging waarbij de focus is gelegd op de aanpak van nitraat. Agrarische bedrijven die hiermee aan de slag gaan laten zien dat verbetering kan – maar hoe vertalen we dit naar de hele sector? Tegen welke dilemma's lopen ze aan en welke oplossingen moeten daarvoor worden gezocht? Lees de uitgebreide toelichting verderop >>

Nieuwe uitdagingen

De komende jaren komen er extra knelpunten bij: nieuwe schadelijke stoffen, effecten van klimaatverandering, exoten zoals de Amerikaanse rivierkreeft en toenemende druk op grondwater. Ook ná 2027 blijft blijvende inzet nodig. Lees de uitgebreide toelichting verderop >>

Tarieven

€ 20,-   VVM-leden
€ 45,-   Reguliere deelnemers (niet-leden)
€ 15,-   Studenten (niet lid) (inclusief lidmaatschap)
gratis   Student (VVM-lid)

De kleine lettertjes

Tarieven zijn inclusief BTW. Bij annulering minder dan een week voor aanvang zijn de volledige deelnamekosten verschuldigd. U kunt zich aanmelden tot woensdag 24 september 17.00 uur, daarna garanderen we niet meer dat we uw aanmelding kunnen verwerken. Lees meer in onze algemene voorwaarden (.pdf).

 

Programma

Tijdens deze middag (25 september van 13:30 - 17:30) staat de KRW in relatie met een duurzame landbouw centraal staat en kijken we hoe het DAW werkt en of dit ook als voorbeeld kan dienen voor meer milieubeleid waar sectoren zelf aan de slag gaan. Wat vraagt dat voor politieke keuzes, wat voor sturing en hoe vertaal je succesfactoren sectorbreed?  

Allereerst zal Diederik van der Molen ingaan op de haalbaarheid van de KRW in 2027 (resultaten en knelpunten). Diederik werkt bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Hij vertegenwoordigt Nederland voor de KRW in Brussel en is nauw betrokken bij onderwerpen die liggen op het beleidsterrein van LVVN. Daarnaast heeft hij ervaring in het algemeen bestuur van een waterschap.

Daarna zal Meri Loeffen, aangeven hoe vanuit samenwerking tussen landbouwsector en waterschappen, invulling wordt gegeven aan de doelen van de KRW en welke lessen daaruit te halen zijn voor ander milieubeleid. Meri is landelijk programmamanager van het DAW. In die rol is zij een verbinder tussen boeren & tuinders en overheden, tussen bestuurders en beleidsadviseurs. Meri is al ruim 25 jaar vanuit semi-overheden, werkzaam in de inrichting en beheer van het landelijk gebied.

Tenslotte zal Rutger Westerhof, met het oog op de verkiezingen op 29 oktober 2025, worden gevraagd hoe de politieke partijen in hun programma’s aandacht geven aan de KRW, welke keuzes daarbij de duurzame landbouw echt kansrijk maken en wat voor sturing dat verlangt. Rutger is projectleider landbouw en biodiversiteit bij de Stichting Natuur en Milieu. SNM heeft jarenlang een project gehad waarbij burgerwetenschappers hielpen om de waterkwaliteit van kleine wateren in kaart te brengen (“Vijf jaar Vang de watermonsters”). Op dit moment werkt de stichting met het NIOO-KNAW verder aan de waterkwaliteit in het project “Werken aan water vol leven”.

Na de inleidingen is er ruimte voor discussie en verdieping: hoe zetten we er samen een tandje bij om de KRW-doelen te halen en waterkwaliteit blijvend te verankeren in ons economisch stelsel Gezien het belang van water voor ons eigen voortbestaan zal dat gewoonweg moeten en is het juist de agrarische sector met zijn vele bedrijfsmogelijkheden en grote afhankelijkheid van goed water die hiervoor kansen biedt.

Doe en denk met ons mee op 25 september en werk samen aan het halen van de KRW-doelen!


Diederik van der Molen, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat  


Meri Loeffen, Deltaplan Agrarisch Waterbeheer

 


Rutger Westerhof, Stichting Natuur en Milieu

 

Toelichting / Achtergrond

Vooraf / Waterkwaliteit onder druk

Van oudsher zijn onze waterwegen als vuilnisvat gebruikt en op veel plekken op aarde gebeurt dat nog steeds. Hier weten we inmiddels beter en zijn we ver weg van de enorme vervuiling van de jaren zeventig toen de Rijn dan ook terecht het riool van Europa heette. Met de Wet verontreiniging oppervlaktewateren is die zichtbare vervuiling heel goed aangepakt. Maar de meer onzichtbare vervuiling is daarmee niet verdwenen, integendeel. Juist door de enorme uitbreiding van het aantal gebruikte chemische stoffen (nu zo’n 350.000) en een enorme groei van ‘forever chemicals’ als de per- en polyfluoralkylstoffen (pfas). Als eerste stap is hiervoor in 1990 de Europese Nitraatrichtlijn in werking getreden. Deze richtlijn is een voorbeeld van een sectorgerichte emissierichtlijn. Vervolgens is in 2020 de integrale doelgerichte Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) ingesteld

 
Kaderrichtlijn Water (KRW)

Het hoofddoel van de KRW is een goede ecologische en chemische toestand van het oppervlaktewater en een goede chemische en kwantitatieve toestand van het grondwater in Europa. Lidstaten zijn verplicht om maatregelen te nemen om dit te bereiken en te behouden. In Nederland hebben het Rijk en regionale overheden afspraken gemaakt over de doelen en maatregelen die nodig zijn om uiterlijk in 2027 aan de KRW te voldoen. De Tussenevaluatie KRW voor de huidige planperiode (2022-2027) van december 2024 laat zien dat er de afgelopen jaren veel is bereikt. Zo wordt in het oppervlaktewater bijna 80% van de KRW-doelen voor stoffen gehaald en in het grondwater ruim 70% van de doelen. De tussenevaluatie laat daarmee tegelijk ook zien dat we, ondanks alle inspanningen, nog niet op koers liggen om in 2027 overal een goede toestand te behalen doordat een of meerdere stoffen de afgesproken norm nog overschrijden. Door de afgesproken ‘one out, all out’-systematiek betekent dit dat vrijwel al het water in Nederland niet aan de KRW voldoet.

Dit betekent dat er de komende jaren een stevige inzet nodig is en daarvoor is het interbestuurlijke ‘Impulsprogramma KRW’ opgestart. Allereerst om de afgesproken maatregelen allemaal tijdig uitgevoerd te krijgen. Verder zijn er met name op het gebied van nutriënten en chemische stoffen aanvullende maatregelen nodig. Bijvoorbeeld verdergaande zuivering van het huishoudelijk afvalwater, voorkomen dat gewasbeschermingsmiddelen (landbouw) en biociden (particulieren, bedrijven en overheden) in het water komen, vermindering van lozing van metalen voor onder andere de bouw en de nutriënten uit de landbouw (veevoer en kunstmest) en verder terugdringen van industriële lozingen van vele chemische stoffen.

 
Nieuwe uitdagingen

De tussenevaluatie laat ook zien dat er nieuwe uitdagingen op ons af komen, zoals nieuwe schadelijke stoffen, toenemende effecten van klimaatverandering en de opkomst van exoten zoals de Amerikaanse rivierkreeft. Door de droge jaren worden ook kleine onttrekkingen van grondwater steeds meer een probleem. Er moet dus echt een tandje bij en het waarborgen van een goede toestand zal ook na 2027 blijvende inzet vragen. Het KRW-beleid, een samenvatting van de benodigde maatregelen en de gevallen waarin gebruik wordt gemaakt van de uitzonderingsmogelijkheden van de KRW zullen worden opgenomen in de stroomgebiedbeheersplannen 2028-2033, waarvoor de voorbereidingen dit jaar gestart zijn.

 
Landbouw en water: Deltaplan Agrarisch Waterbeheer

Voor de landbouw is er generiek beleid die toeziet op toelating en gebruik van mest en gewasbeschermingsmiddelen. Daarnaast wordt ingezet op maatwerk, waarbij de kennis van de boer wordt benut. Zo is in 2013 het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) gestart als samenwerkingsverband van de Land en Tuinbouworganisatie (LTO), Unie van Waterschappen, Ministeries LVVN en I&W en Interprovinciaal Overleg (IPO). De KRW-doelen vormen de basisuitdaging waarbij de focus is gelegd op de aanpak van nitraat. Het programma richt zich op vier thema’s: bodembeheer, gewasbescherming, nutriëntenbenutting en verdroging & vernatting en heeft betrekking op bovenwettelijke maatregelen. Met het programma brengen betrokken partijen een beweging op gang door een verbinding te leggen tussen landbouwsector, waterbeherende overheden, onderwijs en onderzoek. Het programma helpt hiermee boeren en tuinders om maatregelen te nemen die bij hun bedrijfsvoering passen en zo een bijdrage te leveren aan de verbetering van de bodem- en waterkwaliteit. Interessant is dan om te kijken hoe de vele voorbeelden van agrarische bedrijven die dit succesvol oppakken, worden vertaald naar de hele landbouw sector. Tegen welke dilemma’s ze daarbij aanlopen en welke oplossingen ervoor worden gevonden.

 

  Meer weten? Enthousiast geworden?

De organisatie van deze bijeenkomst is in handen van IJsbrand Snoei en Jos Dekker van sectie Landschap, Mart Mensink van sectie Voedsel & Landbouw, Peter Visser en Ckees van Oijen, van sectie Biodiversiteit.

Bezoek ons op: 
𝕏